27 de marzo de 2013. A vertixinosa carreira dun escritor galego.

            O outro día, unha certa persoa preguntoume “sendo ti un escritor galego, como é que somente falas de narradores americanos ou ingleses, e non doutros escritores galegos? como é que non recomendas libros escritos na Galiza?”.

            Estiven a piques de cair redondo ó chan. Non tanto pola pregunta, por suposto, senon porque alguén dotado de intelecto, supoño, me considerara “un escritor galego”, e non “un tipo que as veces escribe cousas divertidas”, que era a miña máxima aspiración ata ese intre, ou “un paiaso depresivo e bastante coñazo”, que, me temo, é a opinión xeneralizada sobre a miña, mmm, digamos obra.

            Así que disfrutei coma un can. Vaia. Un escritor galego, nada menos. Eu. Hum.

            Pra ser honestos, hai que recoñocer que a certa persoa que tal pregunta fixo estaba nun estado de embriaguez bastante alarmante, e que é moi boa xente, e que é moi xentil e sempre di cousas que un desexa ouvir. Pero inda así. Coma un can trotando pola praia,  xa che digo.

            Intentei amoldarme urxentemente ó meu novo rol (“qué fai un escritor galego cando alguén lle pregunta algo?”), así que estireime pra parecer mais alto,  rasquei nunha orella, puxen cara de pensar, mandeille un grolo á copa de anis-del-mono, subín a petrina, boteille unha ollada á televisión (Rajoy falando de xustiza social, válgame Deus),  esquecinme da pregunta, e invitei a outra copa. A certa persoa coa que estaba aceptou rápidamente e tamén esqueceu a pregunta. Pero o mal xa estaba feito.

            Ó día seguinte (festivo), cunha resaca considerable, olleime no espello do baño e pensei “mira ti, un escritor galego”. Non semellaba moi distinto do habitual: feo, vulgarote, vello, apampanado, serio, triste, enfermo, inútil… Coma sempre, vaia. Encendín un ducados, acertei a potear dentro do retrete, puxen un disco (o moi apropiado e magnífico segundo disco de 2US), fixen un café, quemei mais tabaco. O de sempre. Sentei, ou mais ben cain nunha cadeira, e deixei cas preguntas me asaltaran: “A ún lle pagan por ser escritor galego? Un tipo que escribe chorradas que non lé ninguén ten direito a algún tipo de subvención? Debería sair na TVG anunciando o meu próximo (e inexistente) libro? Debería mercar unha chaqueta? Baixo á panadería ou encargo unha pizza? Fago unhas tarxetas que digan “XCM, escritor galego”? Qué lle poñen agora ó Ducados, que sabe asqueroso? Por qué non deixo de beber se sei que me senta fatal? ” E cousas así.

            Decidín duas cousas: unha, que ía deixar de beber (alcohol, se entende); e duas, que ía adicarlle o tempo que fose necesario a determiñar se eu era realmente “un escritor galego”. Da primeira decisión mellor non falar. Da segunda, ós tres minutos, vintesete segundos e algunha décima que outra, xa tiña resposta: non podo ser “un escritor galego” porque: a) Non son profesor de Instituto. b) Non teño nengunha relación co suposto “mundo literario” que seguramente existe. c) Non lle vexo nengunha avantaxe. d) Non teño pasta para mercar chaquetas nen para encargar tarxetas. e) Non estou afiliado a nengún partido nacionalista institucional, nen gañas. E, f)… Boeno, agora mesmo non me lembro, pero había unha f), estou seguro.

            E así rematou a miña carreira de escritor galego. Foi curta, pero intensa. En fin. Gardo lembranzas agradables. Foi unha bonita experiencia. Unha vivencia que me deixou marcado. Por favor, se alguén coñece un outro  cliché apropiado, que complete a liña:

            Por se alguén ten interese (que non creo, pero nunca se sabe), non falo de narradores  galegos porque ós que coñezo non me gustan, e porque detesto ós profesores de instituto. Os de universidade, tamén. E, por suposto, haberá escritores galegos moi interesantes, e se alguén coñece algún, e fai o favor, pois que mo recomende, e se ten algo na Biblioteca, pois o collo e tal. Hai unha máxima que me ensinaron na casa: “pra falar mal de alguén, mellor non dicir nada” (boeno, mo dicían en castelán, pero o sentido era o mesmo); dos escritores galegos actuais que eu coñezo, non vou dicir nada. He.

            Somente me queda agradecer á certa persoa que durante unha noite, e equivocadamente,  convirtiume nun escritor galego. Fíxome bastante feliz, e lle debo unha. Outra.

            Ah, vaia, agora me lembro. A f) é que realmente non sei escribir en galego. A miña obra en Tailandés é pouco accesible, polo intre. Sinto.

Segue un video que recolle a actuación de Sés na praza da Constitución o pasado día 9 de marzo, por se non estivechedes, e tal. Eu sí estivén. E, a pesares da chuvia, paseino fenomenal.

           

E xa está. Levalo o mellor posible. As fotos son miñas, non son o que parecen, e a mín gostanme.

8 de marzo de 2013. As ruas de Londres.

            Xa non hai santos nas esquiñas, nen miragres nas rúas. Agora a choiva é iso, mais nada: choiva. E a beleza e o terror da vida deben estar nalgures, pero somente topo con eles moi de cando en cando.

            Chamábase Johanna, e viña dalgún sitio de Alemania ou de Austria, por aí. Estivo cantando, acompañándose cunha guitarra que semellaba mais grande ca ela, na   rúa do Príncipe durante un vran que agora semella inverosímilmente lonxano, e non só no tempo.

            Eu era un pailán que rondaba polas rúas do centro, sempre atento a todo o que sucedía, ou que eu cría que sucedía, o meu redor. Ía andando dende o barrio, a primeira hora da tarde, e daba voltas por alí ata ben entrada á noite, habitualmente só. En realidade non facía gran cousa, non sendo descubri-lo mundo. Inventalo, máis ben.

            Chamábase Johanna. Era moi baixiña, tiña o pelo moi loiro e moi curto, sempre vestía camisola negra, pantalón negro e unhas incribles sandalias de plástico rosa. Tamén tiña unha chupa imitación-coiro, negra, por suposto. Tirabana cando empezaba a tocar, e deixabana os seus pés; era onde se supuña que a xente tiña que botar as monedas que lles sobraban. Tiña as unllas de pés e mans pintadas de negro. Debía andar polos vintetantos, quizais trinta anos.

            Eu nunca mirara tal. Nen volvín topar persoa semellante, creo.

            Chamábase Johanna, e cantaba como Dios. Con todo o corpo, como se tivera algo persoal con cada canción, con cada nota, con cada persoa que se paraba a oila. Cantaba cousas de Neil Young, de Al Stewart, de Leonard Cohen, de Cat Stevens, de Joni Mitchell (a sua preferida), cousas así, e transformaba todo o que cantaba en outra cousa, en algo duro, rasposo, vibrante, molesto, emocionante, vivo. Cantaba como se, en vez de estar tocando na rúa por unhas poucas monedas, estivera a cantar no Carnegie Hall ou no Olimpia. Ou polo menos, a mín me facía sentir coma se estivese no Carnegie Hall. Aí é nada.

            Collín por costume  quedar por alí a oila, ata que remataba a última canción (sobre as once media da noite, hora en que aparecía o mítico sereno de Príncipe e mandaba parar).  Ela encendía un pito, inda coa guitarra pendurada, e fumabao en silenzo, sen mirar a ninguén; cando remataba de fumar, deixaba a guitarra no chan, recollía as monedas que había na cazadora e metíanas nun peto, puña a chupa e tiraba a andar, soa, cara a Porta do Sol. E eu tiraba na outra dirección, cara Teis.

            Unha noite dun día de semán (chuviscaba e ía fresco, e non había case que ninguén pola rúa) ela rematou como de habitual. Eu estaba sentado nas escaleiras dos Xulgados, cuias interioridades inda non coñecia pero que me ían ser reveladas ben pronto, e erguínme para me ir, cando ela, co pitillo nos beizos preguntou “One more?” Eu ollei prá dereita, prá esquerda, tras miña. Non había ninguén. Así que debía estar falándome a mín. “One more… which one?” Eu lle dixen “Streets of London”, e ela dixo “Ahá, just for you, Streets of London, under the rain”  

            Chamabase Johanna, e o día que mataron a Abelardo Collazo e en Vigo houbo cen barricadas de lume a pasma cargou contra uns estudantes diante dela, e ela berrou “Viva Ulrike Meinhoff, viva a RAF”, e un policía sinalouna coa porra e díxolle “Logo vimos por ti”, e ela surriu, se encolleu de hombros e cuspiu na aceira. Era uha tía dura.

            Vivía, ou polo menos durmía, nalgún sitio do Casco Vello. Ía vela tocar case que todolos días, e logo camiñaba con ela polo Príncipe case que deserto. Cando eu andaba con algo de pasta (pouca e non moi lícitamente gañada) íamos tomar café ó bar A Mina, onde nos ollaban coma os bichos raros que éramos pero nos trataban ben. Eu falaba no precario inglés que aprendera no Instituto antes que me botaran; ela, nunha mixtura de italiano, inglés e español bastante comprensible e moi divertido. Tampouco é que falaramos moito.  Despedíamonos alí.

            Daquela tamén tocaba no Príncipe un tipo vasco que non me lembro como se chamaba, ó que lle faltaban cantidade de dentes e que só tocaba cancións de Dylan. O home, cando me vía, sempre me dicía “chaval, dile a tu novia que cante más bajo, que si no a los demás no se nos oye.”

            Chamábase Johanna, e eu empecei a roubar cousas pra ela. Iogures, quesitos, galletas, chocolate, cousas así. Eu sempre fora un mangui vocacional, pero non tiña un obxectivo determiñado: roubaba por roubar, cousas que non necesitaba e que a miudo guindaba por aí. Empecei a actuar con criterio, metódicamente, con un fin preciso. Un día leveime do Corte Inglés un surtido de latas variadas: bonito, xoubas, mexilóns e tal. Cando llas ofrecín, despois da actuación do día, tardei un rato en comprender que non as quería porque era vexetariana (“I don´t eat animals”, “Non, eu tampouco odio os animais, sabes”). Eu ouvira falar dos vexetarianos, pero pensaba que eran cousa de ciencia-ficción. Vendímoslle as latas a un trapichero de anfeta e coa pasta fumos a cear ó bar O Alamo. Tallarines con queixo e noces.

            Cando o día íalle especialmente ben (unha vez un jicho con aspecto de artista deulle cincocentas pesetas, un fermoso papel azul, mais bonito co ceo e o mar) íamos ós bares do final de Príncipe, A Viuda e outros que non me lembro, e baixábamos unhas cantas birras. Se se lle ía a man bebendo púñase triste e comenzaba a falar en algo que eu supoña que era alemán. Ou noruego.

Unha tarde topeina nas escaleiras do Xulgado. Tiña o beizo partido, unha boa ostia baixo o ollo direito, e unha man moi mancada. A noite anterior unha parella déralle o pau na rúa Triunfo. Roubáranlle duascentas e pico pesetas e a guitarra, o que pra mín era comprensible. E despois déranlle unha malleira porque sí, de gratis, como dicíamos daquela. “No guitarra, no música, no money.” Encolleuse de hombros e sorriu, ou polo menos intentouno.

            Estivo unha seman de baixa, sobrevivindo, en parte, coa comida que eu apalancaba nos super e na casa, e ós poucos cartos que levantaba cos meus trapicheos de baixo nivel: mercar eiquí e vender un pouco mais alá un pouco mais caro, ir ás farmacias e pór cara de neno guay e dicir moi serio “son prá miña aboa”, mentres un ionqui de anfeta agardaba na porta cós ollos saíndose das órbitas, boeno, cousas así, que vos vou contar.

            Chamábase Johanna, e era dura. Un que tocaba nun grupo que anos despois fíxose famoso coa historia da movida lle deixou unha guitarra española barateira. Ela nunca tocara moi ben, apañabase con tres ou catro acordes sobre os que cantar, pero despois da malleira, coa man chunga e coa guitarra aquela, tocaba de pena. Pero, pra mín, cantaba mellor que antes. As veces adicabame algún tema: “para el bambino, un buen wild chicou”. Se a xente me miraba, eu morría de vergoña e de orgullo. Seguiu sen querer que eu a acompañara á casa; seica non tiña medo ca voltaran atracar.

            Unha cousa que sempre facía, gañara o que gañara no día, era lle levar algo (cinco pesos, por aí) a un home extremadamente vello e con pinta de tolo que vivía entre lixo e miseria nunha casa medio demolida na rúa Progreso. Había quen dicía que era portugués, outros que grego ou chipriota, que fora mariño, que fora soldado, que era un santo, que era un cabrón. Johanna lle daba os cartos, i él lle puña a man (que semellaba unha garra) na cabeza, e dicía algo que soaba coma unha bendición. “Much better”, dicía ela. En fin…

            Despois pasou que tiven un problema de consumo excesivo de cousas mais ben nocivas. Pasou que estiven uns dez días sen me poder mover de casa. Pasou que perdín oito ou nove quilos. E pasou que cando fun polo Príncipe, ela non estaba. “Marchó”, díxome o vasco, “e hizo bien. El verano se acaba, y esta ciudad es muy chunga, tío. Yo me voy antes de diez días, fijo. Y tú deberías irte también, cuando puedas.”

            Era un bó consello. E funme moitas veces, pero sempre voltei. De feito, sigo eiquí. Pero xa non hai maxia nestas rúas, ou moi pouca.

            Nunca fun a Londres.

            Chamábase Johanna. Estivo un vran en Vigo, buscádose a vida, hai moitos anos, hai moitas derrotas, hai moitos golpes. Cantou pra mín, eu robei pra ela. Foi un bó trato. Supoño ca quixen, eu qué sei.

            O outro día escoitei “Streets of London” pola radio do bus. Ralph Mctell e o seu grande éxito. Unha canción en certo xeito conmovedora, en certo xeito babosa. Tirando desa progresión de acordes mintireira que xa patentou Pachebel no século XVI ou por aí. Unha canción en certo xeito ridícula. Unha canción que case que me fixo chorar, que abriu de golpe o saco onde durmían todas esas lembranzas que andan por aí enriba. Tíñades que ter escoitado a Johanna cantala. A canción convertíase nun himno rabioso, de resistencia e diñidade e esperanza. Un “inda estamos eiquí, cabróns.” Inda a escoito na miña cabeza. A voz de Johanna na noite  da cidade golpeada, sobrevoando as cabezas dos ionquis, dos quinquis, dos mariñeiros, dos parados, dos tolos, dos magos, dos santos, dos trapicheros, dos pasmas da secreta, dos perdidos. E un día, hai unha pila de anos, cantouna pra mín.

            Que é bastante máis do que poderíades dicir a maior parte de vos.